Από το βιβλίο

“Τον πρώτο καιρό, ήταν επικίνδυνο να μιλά κάποιος μαζί μας. Στους πληροφοριοδότες και στους μάρτυρες ασκούσαν εκφοβισμό για να σιωπήσουν. Απειλούσαν τους ερευνητές μας. Οι θήτες φυσικά, φοβόντουσαν ότι θα εκτεθούν. Σήμερα όμως, αντιλαμβάνονται ότι το έργο μας είναι ανθρωπιστικής φύσης και ότι οι πληροφορίες δεν χρησιμοποιούνται εναντίον τους.” 

Κάθε έρευνα αρχίζει με ένα ψίθυρο. Οι επτά Τουρκοκύπριοι ερευνητές της ΔΕΑ μαζί με τον Μουράτ, ακολουθούν ίχνη, αργο-πίνουν καφέ και αφουγκράζονται για να ακούσουν την αλήθεια. Ακριβώς την ίδια δουλειά κάνουν και οι Ελληνοκύπριοι ερευνητές που δραστηριοποιούνται στο νότιο τμήμα του νησιού. Κάποτε οι ερευνητές καταφέρνουν να πείσουν τους μάρτυρες να καταθέσουν τις μαρτυρίες τους, με καλοπιάσματα. Άλλοτε βασίζονται σε διαδόσεις. Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένας δολοφόνος ομολογεί την πράξη του όταν είναι πια ετοιμοθάνατος, “τον σκότωσα και τον έθαψα κάτω από τη χαρουπιά.” | Μουράτ Σοϊσάλ – Βοηθός της Τουρκοκύπριας Εκπροσώπου της ΔΕΑ

—

“Επικοινωνώ με τους δολοφόνους, βρίσκοντας κοινό έδαφος,” λέει ο Ξενοφών. “Πίνουμε κανένα ποτό μαζί. Πιάνουμε κουβεντούλα. Το ποτό βοηθά να σπάσει ο πάγος. Προσπαθώ να δημιουργήσω μια σχέση που να βασίζεται στην εμπιστοσύνη, που δεν θα την προδώσω ποτέ, ακόμη και όταν διαφωνώ σχεδόν με όλα όσα λέει ο δολοφόνος. Προσπαθώ να σπάσω τη σχέση αφοσίωσης προς τον αδελφό, τον στρατό, την πατρίδα, την εθνικότητα. Προσφέρομαι να τον απαλλάξω από το βάρος της ενοχής. Έτσι, με τον καιρό, οι περισσότεροι από τους δολοφόνους θα αποκαλύψουν πράγματα τα οποία δεν έχουν εκμυστηρευθεί σε κανέναν.”

Ο Ξενοφών, όπως και ο Μουράτ, έχει το χάρισμα μιας εξαιρετικής μνήμης. Μπορεί να θυμηθεί λεπτομέρειες για κάθε έναν από τους αγνοούμενους, κάθε χώρο όπου έγιναν δολοφονίες, κάθε χήρα που πενθεί σε ολόκληρο το νησί. Ως ο Σύμβουλος του Ελληνοκύπριου Εκπροσώπου στη ΔΕΑ, αισθάνεται ότι έχει ηθική υποχρέωση να υποφέρει μαζί με εκείνους που υποφέρουν’. | Ξενοφών Καλλής – Βοηθός του Μέλους της Ελληνοκυπριακής πλευράς της ΔΕΑ

—

Από το 1981 η ΔΕΑ εργάζεται για να αντιμετωπίσει μια μακρόχρονη ανθρωπιστική τραγωδία στην Κύπρο.

Κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, έχει αναλάβει πέραν των χιλίων ανασκαφών και εκταφών σε ολόκληρο το νησί, εντοπίζοντας και ταυτοποιώντας τους άντρες, τις γυναίκες και τα παιδιά που είναι αγνοούμενοι εδώ και σαράντα ή πενήντα χρόνια αποδίδοντας τα οστά τους στους δικούς τους.

Αυτό το δικοινοτικό έργο διεξάγεται από μια νέα γενιά Κυπρίων που είναι αποφασισμένοι να επουλώσουν τις πληγές που άφησαν ανοικτές οι πατεράδες και οι παππούδες τους.

Το βιβλίο Κάτω από τις Χαρουπιές αποτελεί ένα χρονικό των προσπαθειών τους και αποτελεί ένα φόρο τιμής σε όλους εκείνους που μοχθούν για να δώσουν ένα τέλος στον πόνο των οικογενειών των αγνοουμένων και να στηρίξουν τη συμφιλίωση μεταξύ των κοινοτήτων.

Αποτελεί μεγάλη υπερηφάνεια για τα Ηνωμένα Έθνη να παράσχουν διευκολύνσεις στο έργο της Διερευνητικής Επιτροπής Αγνοουμένων με τη στήριξη της διεθνούς κοινότητας. Η Επιτροπή βοηθά στην οικοδόμηση ενός βιώσιμου και κοινού μέλλοντος στην Κύπρο. Ελπίζω ότι αυτή η προσπάθεια θα αποτελέσει επίσης δίδαγμα για άλλες περιοχές οι οποίες έχουν περάσει από συγκρούσεις και σε οποιοδήποτε μέρος όπου υπάρχουν οικογένειες που αδημονούν να διαπιστώσουν την τύχη των αγαπημένων τους.

Μπαν Κι-μουν – Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών

Τιμούμε το έργο της Επιτροπής για τους Αγνοουμένους τηςΚύπρου και αισθανόμαστε περήφανοι για το γεγονός ότι είμαστε ο μεγαλύτερος δωρητής που στηρίζει αυτό το έργο. Η Επιτροπή έχει εντοπίσει και ταυτοποιήσει τα λείψανα πολλών αγνοουμένων και έχει βοηθήσει εκατοντάδες οικογένειες στην Κύπρο, έτσι ώστε να κλείσει ο κύκλος μιας πολύχρονης περιόδου αγωνίας και αβεβαιότητας. Ελπίζουμε ότι το κλείσιμο του κύκλου θα επουλώσει τις πληγές και η επούλωση θα καλλιεργήσει τη συμφιλίωση.

Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ – Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Πρωταρχικός σκοπός του προγράμματος της ΔΕΑ είναι η επιστροφή των λειψάνων αγνοουμένων στους αγαπημένους τους, ώστε να γίνει η πρέπουσα ταφή και να τερματιστεί μια μακρόχρονη περίοδος αγωνίας και αβεβαιότητας. Οι πλείστες οικογένειες της Κύπρου έχουν άμεσα ή έμμεσα επηρεαστεί και αναμένεται ότι η επούλωση παλαιών πληγών θα βοηθήσει τη γενικότερη προσπάθεια που καταβάλλεται για τη συμφιλίωση μεταξύ των δυο κοινοτήτων. Για το λόγο αυτό, το πρόγραμμα έχει δικοινοτικό χαρακτήρα και προβλέπει τη συμμετοχή ομάδων  από Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους επιστημόνες, σε όλα τα στάδια της εκταφής και ταυτοποίησης.

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει την Αρχαιολογική Φάση, η οποία αφορά την εκταφή λειψάνων αγνοουμένων, τηνΑνθρωπολογική Φάση, η οποία σχετίζεται με την ανθρωπολογική ανάλυση των λειψάνων στο Ανθρωπολογικό Εργαστήριο της ΔΕΑ και τη Γενετική Φάση, η οποία σχετίζεται με τη γενετική ανάλυση και ταυτοποίηση.  Τέλος, η Φάση Επιστροφής Λειψάνων έχει σκοπό την παροχή βοήθειας στις οικογένειες των αγνοουμένων από τις δυο κοινότητες ώστε να αντιμετωπίσουν την απώλεια των αγαπημένων τους προσώπων.