Δεκατέσσερα διηγήµατα… Δεκατέσσερις στιγµές ανασκόπησης στην πλούσια και πολύµορφη διηγηµατογραφική παραγωγή του κορυφαίου Κύπριου πεζογράφου Πάνου Ιωαννίδη, η οποία αρχίζει µε τη συλλογή Στην Κύπρο την αέρινη… (1964) και φτάνει µέχρι την συλλογή Ονειρικά (2019).

Τα κριτήρια επιλογής των διηγηµάτων στην παρούσα συλλογική έκδοση ήταν ποικίλα, προκειµένου να καταδειχθούν, µεταξύ άλλων, το εύρος και η πολυµορφία της θεµατικής, του ύφους και της γλώσσας του συγγραφέα.

Ειδικότερα, ο πρώτος τόµος περιλαµβάνει δύο ιστορικά διηγήµατα, ενώ ο δεύτερος περιέχει δώδεκα διηγήµατα ποικίλης θεµατολογίας.
Όλα µαζί προσφέρουν στους αναγνώστες ένα µοναδικό λογοτεχνικό ταξίδι στα µονοπάτια των ιστοριών του Πάνου Ιωαννίδη· ένα µονοπάτι ηλικίας σχεδόν εξήντα χρόνων!

Σημείωση: Το δίτομο αυτό έργο δεν πωλείται χωριστά.

Τόμος Α – Ιστορικά

Τόμος Α: 136 σελίδες

ISBN – Τόμος Α: 978-9925-573-43-1

ΚΙΝΥΡΑΣ

Ο Αρχιερέας και Βασιλιάς της Πάφου, Κινύρας, που την παντοδυναμία και την επικυριαρχία του πάνω στα βασίλεια της Ομηρικής Κύπρου εδραίωσε η αμέριστη στρατιωτική, πολιτική και οικονομική αρωγή του Αγαμέμνονα και των Αχαιών, όταν μεσούντος του Τρωϊκού πολέμου ο πρέσβης των Πανελλήνων, που κινδύνευαν να ηττηθούν σε ξηρά και θάλασσα, φτάνει εσπευσμένα στην Κύπρο και του ζητάει να στείλει στην Τροία τον Παφιακό του στόλο, όπως ενόρκως είχε δεσμευτεί να κάνει, αν παρίστατο ανάγκη.

Ο Κινύρας, νιώθοντας παγιδευμένος, για ν’ αποφύγει να χάσει τον στόλο του και να θέσει σε κίνδυνο το χρυσοφόρο εμπόριό του με τη Φοινίκη, εμπνέεται και θέτει σ’ ενέργεια ένα σχέδιο του μεγαλοφυές που το μνημονεύουν με θαυμασμό οι ιστορικοί…

ΟΝΗΣΙΛΟΣ

Ήρωας του διηγήματος ο ιδεαλιστής και οραματιστής Σαλαμίνιος Άνακτας Ονήσιλος που τον 5ο αιώνα ηγήθηκε στην επανάσταση των Κυπριακών Βασιλείων εναντίον των Περσών, με στόχο την απελευθέρωση του νησιού και την ενσωμάτωσή του στον Ελληνικό κορμό.

Στην πιο κρίσιμη μάχη της ένοπλης, εξέγερσης κατά των Περσών, που η εξέλιξή της ήταν ευνοϊκή για τους Κυπρίους, ο Ονήσιλος προδόθηκε από τους Αμαθούσιους και τους Κουριείς συμμάχους του, ηττήθηκε, αποκεφαλίστηκε και χαρακτηρίστηκε τυχοδιώκτης, καιροσκόπος και προδότης.

Το κεφάλι του αναρτήθηκε σε πάσσαλο για δημόσιο χλευασμό.

Τόμος Β – Σύγχρονα

Τόμος Β: 286 σελίδες

ISBN – Τόμος Β: 978-9925-573-44-8

Ο ΓΚΡΗΓΚΟΡΥ

Η ομάδα των Κυπρίων ανταρτών του διηγήματος, στη διάρκεια του Αγώνα του ’55 – ’59, διατάσσεται από το Αρχηγείο να εκτελέσει και να κρεμάσει σε πάσσαλο τον όμηρο Γκρέγκορυ, «για παραδειγματισμό και σαν αντίποινο για τον απαγχονισμό δυο αγωνιστών μας στις κεντρικές φυλακές».

Το δίλημμα που αντιμετωπίζει η ομάδα είναι: «Το κάνει η καρδιά σου να εκτελέσεις εν ψυχρώ έναν αμούστακο φανταράκο, με τον οποίο γίνατε φιλαράκια, που έπλενε και μάνταρε τα ρούχα σας, σκότωνε σκορπιούς και φίδια που σας απειλούσαν στο κρησφύγετο, σας έφτιαχνε εξαίσιες μηλόπιττες, και δεν το’σκασε όσες φορές του δώσατε, θεληματικά, την ευκαιρία;»

OΔΟΣ ΑΛΗΤΩΝ

Μια παρέα απόστρατοι φαντάροι του μεγάλου πολέμου, κουτσοπίνοντας σε ταβερνείο, λίγο πριν την επιβίβασή τους στο καράβι που θα τους πάει στην Κύπρο, διηγούνται εμπειρίες που βίωσαν τα χρόνια του πολέμου. Πλήττουν θανάσιμα· τις ίδιες ιστορίες, τις είπαν και τις άκουσαν χίλιες φορές. Ξυπνάνε μόνο όταν ένας απ’ όλους μιλάει για κάποιαν άγνωστό τους δρομάκο, την «Οδό των αλητών», όπου, μαζεύονται αθρόα και συνωστίζονται «όσοι μεγάλωσαν και μίκραναν στα χρόνια του πολέμου, άνθρωποι κάθε τάξης, ηλικίας, φύλου, σοφοί κι αγράμματοι, επιστήμονες, καλλιτέχνες, διάσημοι και άσημοι».

Οι φαντάροι ξυπνάνε κι αποφασίζουν ν’ αναζητήσουν και να βρουν αυτό το δρόμο για να ζήσουν την υπόλοιπη αλήτικη ζωή τους εκεί…

ΔAΛΤΩΝΙΣΜΟΣ

Η τυχαία μελέτη ενός σχισμένου απόρρητου υπουργικού φακέλου αποκαλύπτει στον ήρωα του διηγήματος, έναν άτολμο χαμηλόβαθμο δημόσιο υπάλληλο, που πάσχει από δαλτωνισμό, τον εγκληματικό τρόπο που ο άρπαγας προϊστάμενός του εκμεταλλεύεται και καταχράται τον δημόσιο πλούτο. Αυτή η εμπειρία τον μεταμορφώνει· τον θεραπεύει από τη χρόνια αχρωματοψία, τον ενθαρρύνει να ολοκληρώσει την εξωσυζυγική του σχέση και να πλουτίσει μιμούμενος την αρπακτικότητα του διευθυντή του.

ΤΟ ΤΥΧΕΡΟ ΧΡΩΜΑ

Ο υπέργηρος Κρίτων Στεφανής, κροίσος της βιομηχανίας και εμπορίας φαρμάκων, κατακλύζεται από επίμονες ενοχές. Νιώθοντας ότι καλύπτεται συνεχώς από λάσπη καταφεύγει σε πολύωρα καθημερινά λουτρά και αποφασίζει να ιδρύσει στο νησί κρεματόρια αποτέφρωσης και καθαρμού.

ΟΙ ΣΤΟΛΕΣ

Την πρώτη μέρα της εισβολής ένας ελληνοκύπριος εθνοφρουρός καταφεύγει κυνηγημένος και τραυματισμένος σε τούρκικο σπίτι στην Κερύνεια. Η κόρη του σπιτιού τον κρύβει μα γίνεται εκείνη θύμα βιασμού του Τούρκου στρατιώτη, που φεύγει απειλώντας πως θα ξαναγυρίσει δριμύτερος. Όταν ο ελληνοκύπριος στρατιώτης και η τουρκοκύπρια νέα μεταμφιέζονται βιαστικά για να ξεφύγουν από το μένος του Αττίλα, η παρενδυσία τούς μεταμορφώνει, τους συμφιλιώνει, τους δίνει διαστάσεις συμβολικές, τους βοηθά να ξεπεράσουν φυλετικές διαφορές, το μίσος και τον πόνο.

ΤΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΤΗΣ ΠΑΝΣΕΛΗΝΟΥ

Ο ήρωας του σατιρικού αυτού διηγήματος, προσκεκλημένος σε πάρτι που οργάνωσε στο σπίτι του ένας μυστικιστής και αποκρυφιστής αρχαιολόγος, με την ευκαιρία του Ετήσιου Φεστιβάλ της Πανσελήνου, βρίσκεται στο μέσο ενός πρωτοφανούς καταιγισμού παράδοξων ινδικο-θιβετανών θεοσοφικών θεωριών, πεποιθήσεων και τρόπων ζωής, που κορυφώνονται με τη κωμικοτραγική διάψευσή τους….

ΚΥΨΕΛΙΔΕΣ

Ο Έκτορας Σεβαστιανός Βάκχος ήταν καθιερωμένος ποιητής μέχρι τη μέρα που ανακάλυψε πως το ταλέντο του συρρικνωνόταν κι έφθινε κάθε φορά που έκανε έρωτα σε γυναίκα, και πως, ώ του θαύματος!, εμφύτευε πηγαίο μουσικό ταλέντο στις γυναίκες που μοιράζονταν το κρεβάτι του και δέχονταν το σπέρμα του, ακόμα κι αν αυτές ήταν εκ γενετής τελείως άμουσες κι ατάλαντες…

Τη διαπίστωσή του αυτή την είχε συνοψίσει σε μια φράση: «η δύναμη της γυναίκας αρχίζει εκεί όπου τελειώνει η δύναμη του άντρα». Κι έφερνε παράδειγμα τις μέλισσες και τους κηφήνες!

Μ’ αυτές τις διαπιστώσεις κατά νου έκανε το σπίτι του Ωδείο και την κρεβατοκάμαρά του χώρο για «master classes»…

ΤΟ ΤΥΧΕΡΟ ΧΡΩΜΑ

Ο υπέργηρος Κρίτων Στεφανής, κροίσος της βιομηχανίας και εμπορίας φαρμάκων, κατακλύζεται από επίμονες ενοχές. Νιώθοντας ότι καλύπτεται συνεχώς από λάσπη καταφεύγει σε πολύωρα καθημερινά λουτρά και αποφασίζει να ιδρύσει στο νησί κρεματόρια αποτέφρωσης και καθαρμού.

ΟΙ ΣΤΟΛΕΣ

Την πρώτη μέρα της εισβολής ένας ελληνοκύπριος εθνοφρουρός καταφεύγει κυνηγημένος και τραυματισμένος σε τούρκικο σπίτι στην Κερύνεια. Η κόρη του σπιτιού τον κρύβει μα γίνεται εκείνη θύμα βιασμού του Τούρκου στρατιώτη, που φεύγει απειλώντας πως θα ξαναγυρίσει δριμύτερος. Όταν ο ελληνοκύπριος στρατιώτης και η τουρκοκύπρια νέα μεταμφιέζονται βιαστικά για να ξεφύγουν από το μένος του Αττίλα, η παρενδυσία τούς μεταμορφώνει, τους συμφιλιώνει, τους δίνει διαστάσεις συμβολικές, τους βοηθά να ξεπεράσουν φυλετικές διαφορές, το μίσος και τον πόνο.

H BΑΛΙΤΣΑ

Το ζευγάρι του διηγήματος διατάσσεται να παραδώσει τα κλειδιά του σπιτιού τους και να εγκαταλείψουν τον γενέθλιο χώρο της Καρπασίας. Η κατοχική αστυνομία τους επέτρεψε να πάρουνε μαζί τους μόνο μια βαλίτσα. Όμως, μπορούσαν να χωρέσουν σε μια βαλίτσα, όσο κι αν την πατίκωναν, τα όνειρα, τα οικογενειακά, τα θρησκευτικά, και τόσα άλλα κειμήλια κι ενθυμήματα μιας ζωής;

Η ΑΘΕΑΤΗ ΟΨΗ

Οι πρόσφυγες, που με τιτάνια χειρονακτική δουλειά κατόρθωσαν να μετατρέψουν σε γόνιμη γη τις άβατες ξερολιθιές του «σεληνιακού» Κάβο Γκρέγκο, αδυνατούν να εκριζώσουν από τις τραυματισμένες τους ψυχές την βασανιστική τους προκατάληψή απέναντι στις μάνες, τις γυναίκες και τις κόρες τους που εξευτελίστηκαν, ταπεινώθηκαν και βιάστηκαν από τους εισβολείς…

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Στιγμές από τη σύντομη ζωή ενός ζωγράφου, του Φώτου Λαμπρινού (που πίσω απ’ το πρόσωπο του αναγνωρίζουμε τον Χριστόφορο Σάββα), που διέσωσε στο άλμπουμ φωτογραφιών του ο δημοσιογράφος Νίκος Κέης.

Οι φωτογραφίες εικονίζουνε τον ιδιόρρυθμο και αντισυμβατικό Λαμπρινό, που επέλεξε μια ταπεινή ζωή στο περιθώριο κι έζησε απομονωμένος σ’ ένα ορεινό χωριό κοντά στην Κερύνεια, διατηρώντας πάντα με πάθος ιερό την αυθεντικότητά του. Για τη στάση του αυτή τιμωρήθηκε απάνθρωπα: στην εισβολή, όταν ένας Ελλαδίτης αξιωματικός του ζήτησε να φτιάξει μιαν αφίσα πατριωτική, ο Λαμπρινός ζωγράφισε την Κύπρο, σαν μαντηλοδεμένη μάνα, να κόβει με τσεκούρι το ίδιο της το χέρι. Έξαλλος ο αξιωματικός κατάστρεψε όλα τα έργα του ζωγράφου.

Αναδιφώντας τις φωτογραφίες του ο Νίκος Κέης ξαναζεί τα τελευταία χρόνια του φίλου του, χρόνια μεστά μ’ εξαίρετες δημιουργίες, διεθνείς επιτυχίες, μα πάνω απ’ όλα, κι όπως πάντα, γιομάτα ταπεινότητα κι ανθρωπιά…

Ο ΠΥΡΓΟΣ

Μεταξύ ύπνου και ημιεγρήγορσης ο ήρωας του διηγήματος, περιπλανώμενος σ’ ένα πυκνό κι αδιάβατο δάσος, βρίσκεται μπροστά σ’ έναν αγεωγράφητο μυστηριώδη πύργο. Όταν μετά από πολλή και αγωνιώδη προσπάθεια κατορθώνει να εισέλθει στο πάμφωτο κτήριο ανακαλύπτει με δέος πως η τεράστια μαρμάρινη σπειροειδής σκάλα που oρθώνεται από τη βάση του και χάνεται στα ύψη της αθέατης οροφής, είναι μια εκπληκτικής τέχνης και πλούτου γλυπτοθήκη, που σιωπηρά και υπαινικτικά διηγείται την μακραίωνη, ιστορία του τόπου…

ΑΡΙΩΝ ΛΑΡΑΣ

Το διήγημα «Αρίων Λάρας» είναι ένα κατηγορώ-καταπέλτης στον πρόσφατο Κυπριακό εμφύλιο διχασμό, στο πραξικόπημα, στη βαναυσότητα, την πολιτική φαυλότητα, την κοινωνική ασυδοσία κι αλλοτρίωση, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την αδικία, αλλά ταυτόχρονα κι ένας ύμνος στο υπερπέραν, που εκδηλώνεται ως μαγευτική μουσική, να διαχέεται στα όνειρα και να συνοδεύει λυτρωτικά στον άλλο κόσμο τον αθώο, πολύπαθο άνθρωπο. «Ένα αριστούργημα της λογοτεχνικής συγγραφής του Π.Ι. και της Κυπριακής Γραμματείας», κατά την ποιήτρια και κριτικό Μόνα Σαββίδου – Θεοδούλου.